Door nieuwe regelgeving moeten ondernemingen meer informatie geven over milieu- en personeelsaangelegenheden. Het is tijd voor de integratie van maatschappelijke verslaggeving in de financiële verslaggeving.
Voor de meeste ondernemingen is 2005 een spannend verslaggevingjaar. Naast de veranderingen op het gebied van de financiële verslaggeving (IFRS) worden steeds hogere eisen gesteld aan de informatie in het directieverslag. In een nieuw wetsartikel over het directieverslag wordt onder meer informatie gevraagd over de voornaamste risico’s en onzekerheden, maar ook over niet-financiële prestatie-indicatoren, met inbegrip van milieu- en personeelsaangelegenheden. Dit geldt niet alleen voor Nederlandse ondernemingen, maar voor alle ondernemingen in Europa omdat de wetswijziging het gevolg is van de Europese Moderniseringrichtlijn.

Hiermee lijkt een aanzet gemaakt te worden voor een wettelijke basis voor verslaggeving over maatschappelijk verantwoord ondernemen. Voor de nadere invulling van de informatie over maatschappelijk verantwoord ondernemen in het directieverslag kan het advies van de Raad van de Jaarverslaggeving (RJ) worden gevolgd. Het is jammer dat dit niet expliciet in de memorie van toelichting bij de wet is genoemd.

De RJ beveelt aan te informeren over:

– de belangrijkste problemen/uitdagingen voor de rechtspersoon;

– in welke mate deze (mede)bepalend zijn voor de bedrijfsstrategie;

– welke rol belanghebbenden daarbij vervullen;

– de milieu-, sociale en economische aspecten en het onderlinge verband ertussen;

– en de maatschappelijke aspecten van verkochte producten en/of verrichte diensten.

Voor de invulling van de specifieke indicatoren kan gebruik worden gemaakt van de richtlijn van het Global Reporting Initiative (GRI). GRI heeft onlangs een nieuwe ontwerprichtlijn gepubliceerd die meer in detail het meten en presenteren van economische, milieu- en sociale indicatoren beschrijft.

De gedachte om in het directieverslag meer aandacht te geven aan mens en natuur is goed. Het is daarbij wel van belang dat de jaarrekening in deze context gelezen moet worden. Wat heb je als lezer aan een jaarrekening over 2005 als je niet weet wat het beleid van de onderneming is, welke doelstellingen en bedrijfsprincipes worden gehanteerd en welke aandacht wordt besteed aan risicomanagement?

Het is duidelijk dat hierbij niet alleen naar financiële aspecten gekeken kan worden. Een onderneming is een samenspel van mens, geld en natuur en hiervoor is een bredere verslaggeving voor meerdere stakeholders van belang.

Belangrijker nog dan het voldoen aan de bovenstaande regels is de betrokkenheid van de onderneming met dit onderwerp. Het maakt duidelijk dat het de onderneming niet alleen gaat om kortetermijnwinsten, maar dat een langetermijnvisie belangrijk wordt gevonden.

Door aandacht aan bijvoorbeeld milieuaangelegenheden te geven en hierover te rapporteren, kunnen bovendien eventuele risico’s en beheersingsmaatregelen transparant worden gemaakt. Hierdoor wordt aan de gebruikers van het jaarverslag duidelijk gemaakt wat de onderneming op dit gebied doet. Er wordt voorkomen dat de beleggers achteraf voor verrassingen komen te staan. Het reputatierisico wordt hiermee geminimaliseerd.

De veranderende regelgeving creëert ook kansen voor ondernemingen. Er kan een verdere integratie van maatschappelijk verantwoord ondernemen in de dagelijkse bedrijfsvoering plaatsvinden. De informatie over maatschappelijk verantwoord ondernemen, die wordt opgenomen in het directieverslag, kan worden ingebed in het bestaande bestuur rondom het verslaggevingproces.

Voor de onderneming is het nu de taak vast te stellen welke informatie zij het meest relevant vindt voor de bedrijfsvoering en om in het directieverslag te rapporteren. Het opnemen van informatie over maatschappelijk verantwoord ondernemen in het directieverslag toont ook de verdere verzakelijking van dit onderwerp aan. Daarmee zal de acceptatie toenemen van de veranderingen die nodig zijn voor het integreren van maatschappelijk verantwoord ondernemen in de bedrijfsvoering.

Zo geeft Hans ten Cate – lid van de raad van bestuur van Rabobank – in een interview met deze krant aan dat hij maatschappelijk verantwoord ondernemen vooral zakelijk ziet (FD, 25 januari). Hij geeft aan: ‘Ik heb mijn best gedaan om een wat zakelijke toon erin te brengen. Voor mij is het een kwestie van afspreken wat je gaat doen. Die afspraken moeten haalbaar zijn.’

De tijd is rijp voor de grote stap voorwaarts op het gebied van maatschappelijke verslaggeving. Een toenemend aantal ondernemingen publiceerde al langer een maatschappelijk verslag, al dan niet tegelijkertijd met de financiële verslaggeving. Ook wordt steeds meer informatie via internet gepubliceerd. Aan de stakeholders zal wel duidelijk moeten worden gemaakt dat investeringen op dit terrein op lange termijn renderen. Alleen als ondernemingen hierin slagen zal de grote stap voorwaarts ook gemaakt gaan worden. Hierin speelt het directieverslag een belangrijke rol.

Prof. dr A. de Bos RA is partner van Ernst & Young Accountants en hoogleraar bedrijfseconomie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Dr Nancy Kamp-Roelands RA is senior manager bij Ernst & Young Environment & Sustainability Services en programmadirecteur bij de opleiding Sustainability Management & Sustainability Auditing aan de Erasmus Universiteit Rotterdam.